Κατάθλιψη – Αγχώδης Διαταραχή – Κρίση Πανικού – Άλλες Φοβίες

 

Σήμερα όλο και πιο πολλοί αντιμετωπίζουν ψυχιατρικές διαταραχές. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να αφορούν τόσο τους έφηβους όσο και τους ενήλικες . Είναι γνωστό ότι οι σκέψεις προηγούνται των συναισθημάτων. Το μυαλό μας είναι αυτό που ελέγχει τα συναισθήματά μας. Για αυτό και πολλοί τέτοιου είδους καταστάσεις τις αντιμετωπίζουν με τη βοήθεια ψυχολόγου διότι αυτός  παρεμβαίνει στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε ή χειριζόμαστε τις καταστάσεις. Ο συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας , συνήθως γνωσιακής συμπεριφοράς ή διαπροσωπικής θεραπείας , επιτυγχάνει καλύτερα και πιο μακροχρόνια αποτελέσματα από την απλή φαρμακοθεραπεία. Πιο απλά θα αναφέρω ότι παλαιότερα ο άνθρωπος είχε σαν στόχο την εύρεση τροφής , αργότερα επικεντρώθηκε στην σωτηρία της ψυχής του μέσα από την θρησκεία κυρίως που του μάθαινε να είναι ολιγαρκής , ενώ η σημερινή κοινωνία έχει ως στόχο να ικανοποιήσει πάνω από όλα ψυχικά τον άνθρωπο και μετά σωματικά, δηλ. το φαγητό έγινε ψυχική ικανοποίηση και όχι σωματική ανάγκη απαραίτητα. Σήμερα, επομένως, στόχος ζωής και ανάγκη κάθε ανθρώπου είναι η ψυχική του ικανοποίηση και όχι η ικανοποίηση της ανάγκης για επιβίωση. 

 

Κατάθλιψη

Κλινικά χαρακτηριστικά :  

Ο ασθενής εμφανίζει καταθλιπτική και ευερέθιστη διάθεση ή έλλειψη ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης για περισσότερο διάστημα από δύο εβδομάδες σε συνδυασμό με ένα από τα τέσσερα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα: 1) μεταβολή στην όρεξη και στο σωματικό βάρος 2) αϋπνία  ή υπερβολική υπνηλία 3) κινητική διέγερση ή επιβράδυνση 4) αίσθημα κόπωσης 5) αίσθημα αναξιότητας , ντροπής ή ενοχής 6) αδυναμία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων  7) επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας .

 Μερικοί ασθενείς εμφανίζουν μαζί με την κατάθλιψη και άλλες ψυχωτικές διαταραχές. Πολλοί δε είναι δύσκολο να εξηγήσουν ή να περιγράψουν την ψυχική τους διάθεση και τη θεωρούν φυσιολογική διάθεση της ανθρώπινης φύσης και των καταστάσεων που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος ανθρώπινος κόσμος.

Πολλές φορές οφείλεται σε φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν την κατάθλιψη όπως αντιυπερτασικά και αντιαρρυθμικά φάρμακα , γλυκοκορτικοειδή , ιντερφερόνη , ανιπαρκινσονικά , αντισπασμωδικά φάρμακα και συστηματικά  αναλγητικά φάρμακα. Ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης , ο υπο- και  υπερθυρεοειδισμός , σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και η ινομυαλγία , συνδέονται με την κατάθλιψη.

Προσβάλλει συνήθως ενήλικες των 30 ή 40 ετών αλλά μπορεί να προκύψει σε κάθε ηλικία. Τα επεισόδια που δεν χρήζουν ιατρικής παρακολούθησης , υποχωρούν από μόνα τους σε διάστημα 5-9 μηνών. Οι μισοί από τους ασθενείς που έχουν το πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο , μέσα σε 2 χρόνια θα εμφανίσουν και δεύτερο επεισόδιο. Η παρουσία θετικού οικογενειακού ιστορικού είναι συχνή και αποτελεί προγνωστικό παράγοντα υποτροπιάζουσας πορείας. Ασθενείς που  θεραπεύονται μερικώς , επανεμφανίζουν στο μέλλον κατάθλιψη ή διαταραχές της διάθεσης.

 

Θεραπεία:

Αρχικά η αντιμετώπιση της κατάθλιψης χρήζει ιατρικής παρακολούθησης και χορήγησης αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Βελτίωση των συμπτωμάτων εμφανίζεται μετά από 2-6 εβδομάδες  . Μετά την ύφεση των συμπτωμάτων τα αντικαταθλιπτικά θα πρέπει να συνεχιστούν για 6-9 μήνες. 

 

Διατροφικά στοιχεία / Βότανα /Συμπληρώματα διατροφής για κατάθλιψη:

 

• 5-HTP (υδροξυτρυπτοφάνη) 100-300mg/ημέρα (σε απόσταση από τα γεύματα)
  Μπορεί να αυξήσει  την επικινδυνότητα εμφάνισης συμπτωμάτων ομοιάζοντα προς εκείνα προς εκείνα της σκληροδερμίας σε ευπαθή άτομα . Μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο σεροτονίνης εάν χορηγηθεί ταυτόχρονα με αντικαταθλιπτικά που αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης. Να αποφεύγεται η ταυτόχρονη χρήση . Όχι σε εγκύους και  θηλάζουσες.
• DLPA 500-1000mg /ημέρα (σε απόσταση από τα γεύματα)
  Ταυτόχρονη χρήση με αντιψυχωσικά  φάρμακα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης όψιμης δυσκινησίας. Η φαινυλαλανίνη μπορεί να προκαλέσει υπέρταση εάν ληφθεί ταυτόχρονα με ΜΑΟIs . Άτομα που πάσχουν από φαινυλκετονουρία πρέπει να αποφεύγουν την χρήση. Όχι από εγκύους και θηλάζουσες μητέρες.
• L – Tyrosine 500-1000mg/ημέρα (σε απόσταση από τα γεύματα)
  Να μη λαμβάνεται ταυτόχρονα με MAOIs χωρίς τη συμβουλή ιατρού . Όχι σε εγκύους και θηλάζουσες μητέρες και από άτομα με μελάνωμα.
• Rhodiola rosea 250-750mg/ημέρα
  Ταυτόχρονη χρήση με αντικαταθληπτικά να γίνεται μόνο με συμβουλή ιατρού. Να αποφεύγεται από εγκύους και θηλάζουσες μητέρες.
• St. John΄s Wort 300-600mg/ημέρα
  Μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία. Συνιστάται κατά τη λήψη να αποφεύγονται τροφές όπως κρέας , μαγιά, παστωμένη ρέγγα, κόκκινο κρασί, πεπαλαιωμένο τυρί και γενικά προϊόντα που περιέχουν τυραμίνη. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ταυτόχρανα με αντικαταθληπτικά φάρμακα. Μπορεί να αλληλεπιδράσει με αναισθητικά φάρμακα. Μόνο με συμβουλή ιατρού εάν λαμβάνονται ταυτόχρονα άλλα φάρμακα. Όχι από εγκύους και θηλάζουσες φάρμακα.
• Omega 3 λιπαρά οξέα 1000-3000 mg ιχθυελαίου ή άλλου αντίστοιχα ελαίου

 

• Σύμπλεγμα βιταμινών Β – B complex

---

Άγχος

Πρέπει αρχικώς να γίνει διάκριση του φόβου από το άγχος . Ο φόβος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα του ανθρώπου απαραίτητο για την επιβίωσή του. Με απλά λόγια , όταν φοβηθεί ο άνθρωπος αυξάνεται η καρδιακή του λειτουργία με κύριο στόχο την αιμάτωση (παροχή οξυγόνου) των άκρων του , ποδιών και χεριών , αλλά και των οργάνων του, ματιών και αυτιών, ώστε να είναι σε ετοιμότητα να αντιδράσει γρήγορα (αντανακλαστικά ) , όπως να τρέξει , ή να σκεπάσει το κεφάλι του ή κάποιο άλλο μέρος του σώματός του για να το προστατέψει. Η ίδια σωματική λειτουργία συμβαίνει τώρα και με το άγχος που είναι και αυτό κάτι φυσιολογικό να συμβεί αλλά έχει όρια.

Σε περίπτωση που δεν ελεγχθεί, φτάνει σε επίπεδο κρίσης πανικού όπως θα αναφέρουμε παρακάτω. Συνεπώς, και το άγχος είναι φόβος που έχουμε εάν π.χ το πρωί αργήσουμε να πάμε στην εργασία μας . Τότε ακολουθεί ο φόβος των σκέψεών μας . Δηλ. τι θα γίνει μετά αφού αργήσουμε στην εργασία μας. Θα απολυθώ; Δεν θα έχω χρήματα; Θα ξαναβρώ δουλειά.; Θα έχω να φάω; Δεν θα μπω στην διαδικασία να πω πότε είναι σωστό να σταματήσει κάποιος τις σκέψεις αυτές. Το σωστό είναι εάν μπορεί να τις διαχειριστεί.

Ποιο είναι το χειρότερο που θα συμβεί σε κάθε περίπτωση; Δηλαδή, στο παράδειγμά μας ποιο θεωρεί ο καθένας μας ότι είναι το χειρότερο που θα συμβεί όταν αργήσει να πάει στην δουλειά του; Γενικά ο καθένας ανάλογα με το χαρακτήρα του διαχειρίζεται τις σκέψεις του διαφορετικά. Το άγχος είναι εποικοδομητικό και απαραίτητο έναυσμα ενεργοποίησης του καθενός αρκεί να είναι διαχειρίσιμο αλλιώς έχουμε διαταραχή πανικού.

 

Διαταραχή Πανικού

 

Κλινικά Χαρακτηριστικά:

Συμβαίνει στο 1-3% του πληθυσμού με αναλογία γυναικών προς άντρες 2:1 . Οικογενειακή προδιάθεση μπορεί να προκύψει . Η διάγνωσή του είναι δύσκολη. Προσβάλλει ηλικίες 20 έως 30. Αρχικά, τα άτομα απευθύνονται σε γιατρό ο οποίος δεν είναι ψυχίατρος και συχνά στο ΤΕΠ (τμήμα επειγόντων περιστατικών) εφόσον  έχει συμβεί πιθανό έμφραγμα ή έχει παρουσιαστεί σημαντικό αναπνευστικό πρόβλημα. Χαρακτηρίζονται από κρίσεις πανικού με ανησυχία , τρόμο και άλλα σωματικά συμπτώματα . Οι κρίσεις φτάνουν στο κορύφωμα στα πρώτα 10 λεπτά και μετά λύονται αργά από μόνες τους. Τα διαγνωστικά κριτήρια για τη διαταραχή πανικού είναι 4 η περισσότερες κρίσεις σε διάστημα 4 εβδομάδων.

Τα συμπτώματα πρέπει να είναι τουλάχιστον 4 από τα ακόλουθα  : αίσθημα παλμών , θωρακικό άλγος , δυσφορία , δύσπνοια , αίσθημα ασφυξίας ή πνιγμού, ζάλη ίλιγγο , παραισθήσεις , ρίγη, αίσθημα ζέστης, εφίδρωση, λιποθυμική τάση, τρέμουλα, φόβο θανάτου , φόβο τρέλας ή φόβο απώλειας ελέγχου κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η διαταραχή πανικού είναι συνδεδεμένη συχνά με μείζονα κατάθλιψη. Εάν δεν θεραπευτεί η διαταραχή πανικού μπορεί να αναπτύξουν και άλλες φοβίες ή αγοραφοβία.

Η διαταραχή πανικού πρέπει να διαφοροδιαγνωστεί από καρδιοαγγειακές και αναπνευστικές διαταραχές. Παθήσεις που μιμούνται ή επιδεινώνουν τις κρίσεις πανικού είναι ο υπερθυρεοειδισμός, η υπογλυκαιμία , ή χρήση ουσιών (αμφεταμίνες , κοκκαίνη , καφείνη , συμπαθομιμητικά ρινικά αποσυμφωρητικά)  και σύνδρομα στέρησης (αλκοόλ , ηρεμιστικά , βαρβιτουρικά)

Θεραπεία:

Η γνωσιακή – συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, δηλ. το να αναγνωρίζει και να σταματά κανείς κρίσεις πανικού μέσω χαλάρωσης και τεχνικών αναπνοής είτε από μόνη της είτε σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να είναι αποτελεσματική. Συνήθως στις κρίσεις πανικού υπάρχει υπεροξυγόνωση , για αυτό μπορεί να έχετε δει πολλούς να εισπνέουν και να εκπνέουν αργά και σωστά ή να εισπνέουν και να εκπνέουν μέσα από μια χάρτινη σακούλα διοξείδιο CO2  ώστε να επέλθει ξανά η ισορροπία οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα  . Τα αντικαταθλιπτικά είναι τα φάρμακα εκλογής. Συμπληρώματα διατροφής και βοτανο-θεραπευτικά προϊόντα.

 

Άλλοι φόβοι

 

Αγοραφοβία : Φόβος ανθρώπου όταν βρίσκεται σε δημόσια μέρη . Μπορεί να προκύψει και ανεξάρτητα από την ύπαρξη διαταραχής πανικού αλλά συνήθως έπεται αυτής. Θεραπεία ίδια με αυτή της διαταραχής πανικού.

 

Κοινωνική φοβία και απλές φοβίες : Επίμονος παράλογος φόβος και ανάγκη αποφυγής της . Παράδειγμα: φόβος ομιλίας σε κοινό και υπερβολικός φόβος κοινωνικών υποχρεώσεων, κλειστοφοβία και υψοφοβία. Θεραπεία : γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία και τεχνικές χαλάρωσης καθώς και συστηματική απευαισθητοποίησης και θεραπεία έκθεσης.

 

Διατροφικά στοιχεία / Βότανα /Συμπληρώματα διατροφής για άγχος - κρίση πανικού & στρες  :

 

• Rhodiola            250-750mg /ημέρα
  Να μην λαμβάνεται ταυτόχρονα με αντικαταθλιπτικά , κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας.
• Μαγνήσιο – Magnesium    200-600mg/ημέρα
  Μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσουν υδαρά κόπρανα. Άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή που σχετίζεται με καρδιαγγειακά νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται τον θεράποντα ιατρό τους για τη χρήση συμπληρωμάτων μαγνησίου.
• Flaxeed oil         2-10g/ημέρα

 

• L-Theamine         50-600mg/ημέρα
  Μπορεί να αυξήσει τη δράση των χημειοθεραπευτικών παραγόντων στα καρκινικά κύτταρα. Να μη λαμβάνεται ταυτόχρονα με αντικαταθλιπτικά . Να μη λαμβανεται κατά τη διάρκεια της κύησης ή της γαλουχίας.
• Β-Complex  - συμπλεγμα βιταμινών Β 50mg/ημέρα

 

• Siberian Gingseng 300-900mg / ημέρα πιθανόν αποτελεσματικό για το στρες.

 

• Ασβέστιο 200-600 mg/ημέρα πιθανόν αποτελεσματικό για το στρες.
  Να μην λαμβάνεται ταυτόχρονα με φάρμακα για τη ρύθμιση της πίεσης αίματος χωρίς ιατρική παρακολούθηση. Άτομα που εμφανίζουν καταστάσεις υπερ-παραθυρεοειδισμού να μην χρησιμοποιούν συμπληρώματα ασβεστίου εκτός αν υπάρχει ιατρική εντολή και παρακολούθηση.

 

 

Μειώστε/  Αποφύγεται : αλκοόλ, καφεϊνούχα ροφήματα , ζάχαρη ,

Αυξήστε : πλήρη και ανεπεξέργαστα δημητριακά, λαχανικά , φρούτα , ξηρούς , λιπαρά ψάρια.

 

Το κείμενο επιμελήθηκε ο Φαρμακοποιός

Πολύζος Απόστολος  - Εξειδικευθείς 

στην Ιατρική Ψυχολογία

&

εξειδικευθείς

στην Οργάνωση & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας

 

Βιβλιογραφία

• Oxford handbook κλινικής ιατρικής “R.A. Hope,J.M.Longmore, S.K.McManus, C.A.Wood-Allum”
• Harrison ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΔΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ Kasper D., Braunwald E. , Fauci A. , Hauser S. , Longo D. , Jameson L.

 

Όλες οι παραπάνω πληροφορίες έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.

Παρακαλούμε συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ